Digitaal wijkagent Japke Panman Kuipers: “Cybercrime gebeurt óók in jouw dorp.”
)
Voor veel mensen voelt digitale criminaliteit nog als iets dat zich ver van huis afspeelt. Maar voor Japke Panman Kuipers, digitaal wijkagent, is het dagelijkse realiteit. Zij vormt de brug tussen de fysieke wijk en de online wereld en waarschuwt: “De schrijnende berichten die je online tegenkomt, gebeuren óók hier, in onze dorpen in Noord-Nederland. Mensen denken vaak: dat overkomt mij niet. Maar dat is echt een illusie.”
Schakel tussen wijk en web
Japke’s werk speelt zich zowel op straat als online af. Voor inwoners is ze het aanspreekpunt als het gaat over het thema cybercrime: ze geeft voorlichting, beantwoordt vragen en brengt digitale risico’s onder de aandacht. Voor collega’s is ze digitale coach: Hoe kijk je naar je wijk via internet? Welke signalen zijn belangrijk? Waar zitten de risico’s?
Ook zelf krijgt ze regelmatig te maken met pogingen tot oplichting. “Vandaag nog kreeg ik een phishingmail, zogenaamd van Apple. Voor mij is dat makkelijk te herkennen, maar ik kan me voorstellen dat inwoners met minder kennis en ervaring hier intrappen. Mijn belangrijkste advies: klik nooit zomaar en blijf altijd achterdochtig.”
Actief én preventief
Wekelijks ziet Japke uiteenlopende zaken: phishing, datingfraude en bankhelpdeskfraude. Vooral datingfraude vindt ze heftig: “Families worden dan echt ontwricht, mensen verliezen geld, huizen of relaties. Criminelen weten emoties feilloos te bespelen, zelfs zogenaamd medeleven bij ziekte.”
De digitaal wijkagent grijpt in bij incidenten, maar werkt vooral preventief. Zo geeft Japke presentaties bij seniorenverenigingen, scholen, wooninstellingen en dorpsbelangen. Juist in landelijke gebieden is dat belangrijk, legt ze uit: “Deze vormen van criminaliteit komen steeds vaker voor. Niet iedereen is zich bewust van de nieuwste trucs, of verwacht dat het hen kan overkomen. Inwoners weerbaar maken en betrekken is daarom des te belangrijker geworden. Zodat mensen ook meer op elkaar letten en elkaar ondersteunen.”
Vooruitgang en samenwerking
Toch ziet Japke ook positieve ontwikkelingen. Slachtoffers schamen zich minder, waardoor er meer bewustzijn ontstaat. Gemeenten, scholen en private partners werken steeds vaker samen. “Het is belangrijk dat inwoners weten waar ze terechtkunnen. Niet alleen bij de politie, maar ook bij verzekeraars seniorweb, meijo of bijvoorbeeld de bibliotheek.”
De actiedag ‘Echt niet vandaag’ draagt hieraan bij. “Het onderwerp krijgt breed aandacht, ook zie je dat mensen letterlijk in actie komen. Netwerken worden zichtbaar en inwoners leren wat er speelt. Dat zorgt voor meer bewustzijn en weerbaarheid.”
Bewustwording op maat
Japke en de wijkagenten gebruiken op de actiedag uiteenlopende middelen: pop-up locaties in de wijk, escaperoombussen over sextortion, workshops met jongeren. “Het werkt beter als we mensen fysiek ontmoeten. Dan kunnen we laten zien wat er kan gebeuren. Zelfs iets ogenschijnlijk onschuldigs als de game Roblox kan risico’s hebben.”
Oproep aan inwoners
Haar boodschap is duidelijk: “Ook als je denkt dat je alles weet, blijf alert. Ga in gesprek elkaar en met wijkagenten, bespreek je twijfels en ervaringen. Het heeft echt zin. Samen maken we de digitale wijk veiliger. Want cybercrime gebeurt óók bij ons.”