Jurjen Jansen: “We zijn niet machteloos: iedereen kan digitaal weerbaarder worden”
)
Digitale criminelen schieten met hagel: ze sturen duizenden phishingberichten in de hoop dat iemand klikt. Helemaal voorkomen kun je zulke aanvallen niet. Toch zijn we niet machteloos, benadrukt Jurjen Jansen, lector Digitale Weerbaarheid van Mens en Organisatie aan de Politieacademie en bij NHL Stenden Hogeschool. “Digitale aanvallen zijn niet volledig uit te sluiten. Maar net zoals ons lichaam sterker wordt door gezonde gewoontes, kun je jezelf digitaal beschermen door simpele maatregelen.”
Menselijke factor
In zijn colleges en onderzoek richt Jansen zich nadrukkelijk op de mens. “Vaak wordt gezegd dat de mens de zwakste schakel is, maar problemen ontstaan meestal wanneer beleid en systemen niet goed aansluiten op de praktijk. Zo kan een beveiligingsprogramma of protocol bedoeld om veilig te werken, zo ingewikkeld zijn dat mensen het omzeilen. Daarom is het belangrijk samen in gesprek te gaan, praktische tips te geven en handelingsperspectief te bieden: concrete handvatten die mensen daadwerkelijk in hun werk kunnen toepassen.”
“Het gaat erom dat je niet alleen over risico’s praat, maar mensen laat ervaren: dit kan ík doen om veiliger online te zijn.”
Nazorg en actie
Op dit moment lopen er verschillende onderzoeken, bijvoorbeeld naar de digitale weerbaarheid van 55-plussers en naar welke interventies in de praktijk echt effect hebben. Jansen ziet dat veel initiatieven tijdelijk of eenmalig zijn, waardoor het onderwerp al snel weer uit beeld verdwijnt. “Digitale veiligheid vraagt om voortdurende aandacht, zonder dat mensen er moe of murw van raken.”
“Daarbij is er een grote behoefte aan nazorg: niet iedereen heeft iemand in de buurt om op terug te vallen. Een effectieve aanpak combineert kennis met handelingsperspectief. Het gaat dus niet alleen om uitleggen wat er mis kan gaan, maar vooral om mensen direct een concrete stap te laten zetten. Zo kun je bijvoorbeeld een eenvoudige handeling uitvoeren of een tip direct toepassen en ben je meteen veiliger online.”
Kleine stappen, groot verschil
Digitale weerbaarheid begint volgens Jansen bij eenvoudige stappen die iedereen kan nemen. Houd je software up-to-date, gebruik multi-factorauthenticatie waar mogelijk en sla je unieke wachtwoorden veilig op in een (digitale) kluis. “Dat klinkt technisch, maar het zijn laagdrempelige acties die enorme impact hebben. Zo kun je veel ellende voorkomen, of, als het toch misgaat, de schade beperken.”
De kracht van samenwerking
Op 6 oktober start in Noord-Nederland een actieweek tegen digitale criminaliteit. De week begint met de actiedag ‘Echt niet vandaag’. Voor Jansen een belangrijk moment: “Zo’n dag zet het onderwerp weer op de kaart, brengt scholen, bibliotheken, politie en n andere publieke en private partijen bij elkaar en geeft inwoners handelingsperspectief. Het gaat erom dat je niet alleen over risico’s praat, maar mensen laat ervaren: dit kan ík doen om veiliger online te zijn.”
“Digitale weerbaarheid is niet in één dag gebouwd, maar elke actie draagt bij aan een sterkere verdedigingslinie.”
Hoopvol vooruit
Ondanks de toenemende digitalisering ziet Jansen veel reden tot optimisme. “We zijn niet machteloos. Het begint bij bewustwording en kleine stappen. Digitale weerbaarheid is niet in één dag gebouwd, maar elke actie draagt bij aan een sterkere verdedigingslinie. Als we dit samen blijven doen, met onderwijs, overheid, organisaties en inwoners, maken we onszelf en de digitale wereld stap voor stap veiliger.”
Zijn belangrijkste boodschap voor 6 oktober aan iedereen in Noord-Nederland: “Krijg grip op je eigen digitale veiligheid. Je hebt meer controle dan je denkt. En doe mee aan een actie tijdens de actieweek van 6 oktober. Er wordt van alles georganiseerd om jou als inwoner van Groningen, Friesland of Drenthe digitaal bewuster en weerbaarder te maken. Zorg dat je een actie verlaat met heldere, praktische adviezen. Zodat je precies weet wat je direct kunt doen om veiliger online te zijn.”